Inleiding
Een aantal inwoners uit Zuidwolde en Alteveer wil via Stichting Barak Linde een nagenoeg in originele staat overgebleven barak uit het voormalige werkkamp uit de Tweede Wereldoorlog behouden. Samen met gemeente De Wolden zijn zij ervan overtuigd dat de barak voor Zuidwolde en omgeving een belangrijke cultuurhistorische waarde heeft. Door de barak in te zetten als plek waar de verhalen over de geschiedenis worden gedeeld met de huidige maar ook toekomstige generaties wordt de waarde van dit bijzondere erfgoed alleen maar groter.
Geschiedenis
In de omgeving van Zuidwolde waren meerdere werkkampen, opgebouwd uit barakken, aanwezig. Ook in Linde, in de Linderdennen (de huidige locatie van groepsaccommodatie Nolderwoud aan de Ommerweg) werd in 1940 een werkverschaffingskamp gebouwd. Vanaf 1941 werkten hier werkloze arbeiders om in de omgeving landbouwgronden te ontginnen. Ook werden er Joodse dwangarbeiders te werk gesteld. Op 3 oktober 1942 werden alle Joodse arbeiders naar kamp Westerbork afgevoerd.
Vanaf 1943 werden op kamp Linde evacuees uit het westen van het land ondergebracht. Na de oorlog werd het een oord voor moeilijk opvoedbare gezinnen. Van eind 1960 tot 1994 bood het kamp onderdak aan gezinnen met aanpassingsproblemen uit voormalige Nederlands-Indië. Met de komst van een bungalowpark en beautycentrum in 1996 is nog één barak behouden en verplaatst naar de huidige locatie iets verderop aan de Ommerweg bij de afslag naar Linde.
Cultuurhistorische én educatieve waarde
Wanneer de barak met deze bijzondere geschiedenis in de oorspronkelijk staat wordt hersteld en geplaatst op een plek waar veel mensen de historische waarde kunnen ervaren, wordt het een belangrijk stukje toegankelijk erfgoed in Zuidwolde.
Door het gebouw met zijn historie open te stellen voor publieke en in te zetten voor educatieve doeleinden voor bijvoorbeeld scholen neemt de waarde toe. De verhalen achter Barak Linde behouden voor de huidige en toekomstige generaties is een van de belangrijkste doelen van het plan van stichting Barak Linde.
De lokale bevolking wordt actief betrokken door te vragen naar informatie en bijvoorbeeld gebruiksvoorwerpen uit het werkkamp in Linde of uit die periode beschikbaar te stellen. Hierbij zal gebruik worden gemaakt van lokale en regionale media en sociale media.
Aanpak herbestemming en instandhouding
Om de herplaatsing, restauratie en vervolgens herbestemming als educatieve locatie te realiseren is gebruik gemaakt van adviezen en deskundigheid van onder andere de gemeente, provincie, een aannemer, stichting Joodse werkkampen en Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Ook is bij de gemeente en de provincie Drenthe advies ingewonnen over de aanpak van subsidieaanvragen en fondswerving.
Draagvlak
Uit de gesprekken blijkt voldoende draagvlak voor het herinrichten van de barak als een cultuurhistorisch monument dat door publiek te bezoeken is. Ook in de gesprekken met scholen en ondernemers zijn mogelijkheden aangegeven om het gebouw aantrekkelijk te maken voor het publiek en specifiek de jongeren.
Ook de eerste oriënterende gesprekken met het naastgelegen Cultuurhistorisch en Handkarren Museum De Wemme over samenwerking op het gebied van bijvoorbeeld exposities en wellicht bij de inzet van vrijwilligers zijn positief verlopen. Door de wederopbouw van de barak naast het museum kan het terrein efficiënter gebruikt worden. De combinatie van beide musea zal voor publiek extra uitnodigend werken.
Herbouw
Voor het conserveren van de originele barak is een restauratieplan uitgewerkt dat uitgaat van het behoud van de originele constructie, materialen, zowel qua exterieur en interieur. De technische en energievoorzieningen worden echter wel gemoderniseerd.
Het bestaande gebouw wordt na demontage op de nieuwe plek opnieuw opgebouwd en waar nodig gerestaureerd. Om bezoekers mee te nemen in de leefwereld van de arbeiders van toen moet de barak er zowel van buiten als van binnen zo authentiek mogelijk uitzien. Ook de omgeving van het toenmalige terrein op het kamp wordt nagebootst aan de hand van verhalen en beschikbaar fotomateriaal. De landschapsinrichting zal hierbij aansluiten.
De voorzieningen in de barak moeten ook naar de originele staat worden aangebracht. Omdat duurzaam herbouwen een doelstelling is wordt energievoorziening op moderne wijze gerealiseerd. Het gebouw moet energieneutraal kunnen functioneren.
De barak krijgt een ruimte die geschikt is voor exposities, lezingen en optredens om de educatieve doelstellingen te realiseren, inclusief een toiletruimte.
Samenwerking met ROC’s
Voor het verplaatsen, restaureren en herinrichten van de barak is samenwerking gezocht met het ROC Alfa College Hoogeveen, Hardenberg en Groningen. Zij hebben een plan uitgewerkt om de gerestaureerde barak qua energievoorziening zelfvoorzienend en daarmee energieneutraal te maken. Ook het ROC Terra College, locaties Meppel, Emmen en Groningen zijn bij de plannen betrokken voor de inrichting van het terrein rondom de barak. Ook hier is duurzaamheid (smart circulair) het uitgangspunt.
Nadere uitwerking herbestemming
Voor de invulling van de herinrichting en de educatieve invulling gaat de stichting verder in gesprek met basisscholen, stichting Joodse Werkkampen, Herinneringskamp Westerbork, museum De Wemme, ondernemers en wellicht andere maatschappelijke partners die een rol kunnen spelen. Getuigenverklaringen en mensen die de verhalen van kamp Linde nog na kunnen vertellen zullen centraal staan. De stichting gelooft dat juist de persoonlijke verhalen het gebouw laten leven. Door deze via moderne media en communicatiekanalen te verspreiden, kunnen ook de jongere generaties worden bereikt.
Zodra de invulling van de educatieve herbestemming is uitgewerkt, zijn hier ook eventuele extra investeringen aan te koppelen. Studenten proberen in samenwerking met Herinneringscentrum Westerbork de indeling en inrichting van de oorspronkelijke barak te achterhalen. Er is al een toezegging voor een financiële bijdrage door de gemeente gedaan en aanvullend zullen indien nodig naar verwachting met name lokale en regionale sponsoren gezocht worden. De herinrichting van de ruimte voor exposities, presentaties en optredens wordt uitgevoerd met inzet van de studenten van het Alfa College en lokale vrijwilligers.
Instandhouding
Demontage van de barak zal zorgvuldig plaatsvinden waarbij alle onderdelen geregistreerd worden.
Alle onderdelen zullen geconserveerd worden met een behandeling tegen houtrot, boktor en houtworm. De buitenzijde van de barak zal met een authentieke kleur gecoat worden voor bescherming tegen weersinvloeden.
Het dagelijks beheer en onderhoud zal door vrijwilligers worden gedaan.
Door het zelfvoorzienende en energieneutrale karakter van het gebouw zullen de kosten voor beheer en onderhoud naar verwachting minimaal zijn. Voor de onderdelen waarvoor wel financiering nodig is wordt een beroep gedaan op lokale sponsoren, fondsen en worden donateurs geworven.
Bestuur Stichting Barak Linde